آسبادها؛ ظهور هوشمندی بشر برای بهره‌گیری از خشم طبیعت

ساخت آسیاب‌های بادی افزون برکارآمد بودن یکی از نشانه‌های هوشمندی بشر در استفاده مناسب از خشم طبیعت نیز بوده است.

به گزارش ایسنا منطقه خراسان‌جنوبی، شرایط دشوارطبیعی مناطق کویری و بیابانی ایران باعث شده تا مردم کویرنشین از ابتکار و خلاقیت خود استفاده کرده و با بیشترین بهره‌گیری از عوامل و شرایط طبیعی آن را در اختیار خود درآوردند.

آسبادهای نهبندان از جمله این خلاقیت‌ها هستند که در بیشتر مناطق جنوب خراسان به خصوص روستاهای شهرستان نهبندان دیده می‌شوند.

منطقه نهبندان به دلیل گسترش دامنه بادهای ۱۲۰ روزه سیستان تا این منطقه از این نظر امتیاز ویژه‌ای دارد.

بیشترین تعداد آسبادها در داخل شهر ” نه ” قرار داشته است. از دیگر روستاهایی این شهرستان که دارای آسباد هستند می‌توان از روستاهای چهار فرسخ، گوند، خوانشرف، میغان نام برد.

|

ساخت آسیاب‌های بادی افزون برکارآمد بودن یکی از نشانه‌های هوشمندی بشر در استفاده مناسب از خشم طبیعت نیز بوده است.

برای نمونه منطقه سیستان‌ و خراسان‌جنوبی محل وزش باد‌های ۱۲۰ روزه سیستان است؛ باد‌هایی که می‌تواند به‌ عنوان عنصری ویران‌ کننده تلقی شود. با وجود این ایرانیان قدیم آسیاب‌های بادی نهبندان را در مسیر این باد‌ها ساختند.

یکی از ویژگی‌های آسباد‌های ایران این است که برخلاف آسیاب‌های اروپایی که محوری عمودی داشته‌اند اینها محوری افقی دارند و با نیروی باد به حرکت در می‌آیند.

از دیدگاه فنی ۲ دیوار موازی به ارتفاع ۱۰‌متر که به فاصله ۴‌ متری هم قرار دارند، ساختمان عمومی بیشتر این آسبادها را تشکیل می‌دهند. در قسمت شمالی این محفظه پره‌های بزرگی وجود دارد که با کمک نیروی باد می‌چرخند.

چرخش پره‌ها اهرم بزرگ و سنگ زیرین را به حرکت درآورده و عملیات آسیاب کردن شروع می‌شود. بد نیست بدانیم که آسبادهای خوانشرف تفاوت‌هایی با باقی آسباد‌های این منطقه دارند به‌طوری که آنها در ۲ طبقه ساخته شده‌اند.

فضای بالایی آن مکانی است که بزرگ‌ترین قطعات آسیاب در آن کار گذاشته شده است. این فضا از ۳ طرف محصور و جهت باز آن در معرض وزش باد است.

|
سنگ آسیاب نیز همانطور که در برخی فیلم‌ها و سریال‌های ایرانی یا شهر و روستای خود مشاهده کرده‌اید شامل ۲ سنگ هم‌اندازه مدور است که سنگ زیرین ثابت و سنگ فوقانی متحرک است.

طبقه همکف نیز شامل انبارهای نگهداری آرد و گندم و یک رشته پلکان منتهی به طبقه فوقانی است. این سازه‌ها به‌دلیل نوع کاربرد فاقد تزیین هستند.

برای دیدن این آسبادها باید راهی شهرستان نهبندان در خراسان‌جنوبی شد تا با چشم دید هر آنچه که بشر برای غلبه بر خشم طبیعت با استفاده از همین ویژگی طبیعت کویر ابداع کرده است.

تهیه و تنظیم از زهرا حمیدی