در قانون و شرع، تهیه جهیزیه بر عهده مرد است

«طبق ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی ماده ۱ مصوب ۱۳۱۴.۱.۱۷ – نفقه عبارت است از همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن، البسه، غذا، اثاث منزل، هزینه‌های درمانی، بهداشتی و خادم در صورت‌ عادت یا احتیاج به‌واسطه نقصان یا مرض»

به گزارش ایسنا، «ازنظر قانون و شرع، تهیه جهیزیه بر عهده مرد است» این جمله موضوع گزارشی است که کمتر کسی حاضر است در این حوزه ورود کند، ابتدای کار با مرد حقوقدانی تماس می‌گیرم اما او با بیان این جمله که «مگر کمر به قتل تازه‌دامادان بسته‌اید؟» سعی می‌کند مرا مجاب کند که درست است طبق قانون و شرع مردها باید جهیزیه بدهند اما باید دید عرف چه می‌گوید.

سراغ چندین روحانی نیز می‌روم که نظر دین و شرع را بدانم اما آن‌ها هم نمی‌خواهند در این ماجرا ورود پیدا کنند و می‌گویند بهتر است هر دو باهم جهیزیه را تهیه کنند یا تمایلی به مصاحبه در این خصوص نشان نمی‌دهند.

اگرچه در عرف کشور ما تهیه جهیزیه بر عهده عروس است اما باید دید ازنظر قانون و شرع جهیزیه باید توسط چه کسی تهیه شود؟

ازنظر اکثر خانواده‌های ایرانی، دختر باید تحت هر شرایطی و به هر قیمتی که باشد جهیزیه را تهیه کند، جهیزیه باید به‌گونه‌ای باشد که به آبروی اجتماعی خانواده عروس لطمه نزند و در شأن خانواده داماد باشد، امروزه جهیزیه به طلبی از جانب خانواده داماد تبدیل‌شده است در حالی که اصل جهیزیه، برخلاف عقیده و ذهنیت عموم، حقی است برای زن که بر عهده مرد است.

عرف ما بر قانون غلبه کرده است

محمدحسین ساکت قاضی بازنشسته دیوان عالی کشور و استاد دانشگاه با یادآوری این‌که شما خودتان خانم هستید و می‌دانید که جهیزیه در عرف ما بر عهده خانم است، در این خصوص به ایسنا می‌گوید: در عرف و سنت ما جهیزیه توسط خانواده عروس تهیه می‌شود و این عرف پذیرفته‌ شده در کشور ما است.

وی ادامه می‌دهد: اما در شرع همانطورکه تهیه خانه بر عهده مرد هست تهیه جهیزیه نیز بر عهده آقا است، جهیزیه می‌تواند به‌صورت توافقی و دونفره توسط عروس و داماد تهیه شود، اما مسئله حقوقی در این‌که جهیزیه بر عهده کیست وجود ندارد.

این قاضی بازنشسته بیان می‌کند: نفقه شامل خوردوخوراک و هزینه دارو می‌شود، اما جهیزیه جزو لوازم منزل و جزو مسکن است که نفقه حساب نمی‌شود؛ با این‌حال تهیه مسکن متناسب با شأن و موقعیت زن بر عهده مرد است.

وی یادآور می‌شود: درگذشته شیربها از داماد دریافت می‌شد و در مقابل هزینه‌هایی که داماد انجام می‌داد برای خانواده عروس تعهد ایجاد می‌شد که جهیزیه را تهیه کند، اما در شرایط فعلی عرف ما بر قانون غلبه کرده است.

ساکت تأکید می‌کند: خانواده عروس حتماً باید لیست کاملی از جهیزیه تهیه کنند و از داماد و چند شاهد دیگر امضا بگیرند، وقتی عروس جهیزیه را تهیه کند درواقع امانت است و هر زمان که زن مطالبه کند مرد باید جهیزیه را به‌صورت کامل برگرداند، جهیزیه امانتی است که خیانت در آن صدق نمی‌کند.

وی خاطرنشان می‌کند: برخی از وسایل در طول زندگی تخریب می‌شود اما وسایلی که می‌ماند زن می‌تواند آن را مطالبه کند، حتی اگر قصد به جدایی باشد از زن در خصوص جهیزیه‌اش سؤال می‌شود و این حق را دارد که جهیزیه‌اش را به‌صورت کامل پس بگیرد.

این مدرس دانشگاه تأکید می‌کند: خانواده عروس برای پیشگیری از مشکلات احتمالی باید لیست جهیزیه را کامل تهیه و به امضای داماد برسانند، بهتر است که فاکتور وسایل نیز وجود داشته باشد تا در صورت نیاز مورداستفاده قرار بگیرد، در برخی از خانواده‌ها از جهیزیه فیلم و عکس نیز تهیه می‌کنند، این کار ضرورتی ندارد اما اگر فاکتور نباشد می‌شود به فیلم و عکس مراجعه کرد.

جهیزیه باید شامل وسایل ضروری زندگی دونفره باشد

به گزارش ایسنا، آنچه از سیرهٔ معصومان علیهم‌السلام برمی‌آید نشان می‌دهد که مهریه بانوی دوعالم ۵۰ درهم بوده و این مبلغ به‌عنوان سنت است و نکتهٔ مهم این است که حضرت علی (ع) زره خویش را می‌فروشند و پول آن را نزد رسول اکرم (ص) می‌آورند و حضرت این مبلغ را به سه قسمت تقسیم می‌فرمایند: یک‌سوم خرید لوازم زندگی (جهیزیه)، یک‌سوم برای خرید عطر و ثلث آخر را نزد ام سلمه به امانت می‌گذارند تا هنگام نزدیک شدن شب عروسی به‌عنوان مساعدت و کمک، صرف مخارج ولیمهٔ عروسی بدهد.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین علی صالحی مشاور خانواده نیز در این خصوص به ایسنا می‌گوید: جهیزیه یکی از مسائل مهم روز جامعه است، برخی می‌گویند جهیزیه در صدر اسلام به این شکل نبوده است اما اگر به تاریخ نگاه کنیم حضرت علی (ع) زره خود را فروخت و به‌عنوان مهریه حضرت زهرا (س) به پیامبر (ص) تقدیم کرد، پیامبر نیز از پول آن برای حضرت زهرا (س) جهیزیه مختصری تهیه کرد.

وی تأکید می‌کند: اما تهیه جهیزیه در ایران از گذشته تاکنون بر عهده عروس بوده است، درواقع اگر با نگاهی ملی به آن نگاه کنیم جهیزیه بر عهده زن است، این مسئله آفتی ندارد و از قدیم توسط دختر تهیه‌شده است، اما در برخی مناطق مانند شهرستان تاکستان در استان قزوین تهیه جهیزیه بر عهده پسر است.

زن و شوهر باهم جهیزیه بخرند

صالحی یادآور می‌شود: در غالب خانواده‌های ایرانی جهیزیه را خانواده دختر تهیه می‌کنند و این امری پذیرفته‌شده است، باید توجه کرد زمانی که دختر جهیزیه را تهیه می‌کند باید وسایل ضروری برای شروع زندگی دونفره باشد و نیازی نیست اسباب لازم برای ۲۰ سال زندگی توسط دختر تهیه شود بلکه زن و شوهر بعد از ازدواج می‌توانند هر چه که لازم باشد را تهیه کنند.

وی خاطرنشان می‌کند: بهتر است که این فرهنگ در ایران نهادینه شود که خانواده دختر و پسر با همراهی هم جهیزیه را تهیه کنند در حال حاضر در شهر آبگرم قزوین این اتفاق افتاده است و خانواده عروس و داماد باهم جهیزیه را تهیه می‌کنند که در این صورت بار سنگین تهیه جهیزیه تنها بر دوش یک نفر نیست.

این مشاور خانواده بیان می‌کند: اگر بخواهیم به شرع برگردیم باید مانند روش حضرت علی (ع) عمل کنیم به‌طوری‌که مرد در ابتدای ازدواج مهریه دختر را بدهد و خانواده دختر متناسب با همان پول مهریه، جهیزیه تهیه کنند.

وی تأکید می‌کند: تمام خرجی و نیازمندی‌های خانه را مرد باید بپردازد، درگذشته دختر از پسر پول دریافت می‌کرد و جهیزیه را با هزینه پسر تهیه می‌کرد، بنابراین ازنظر شرع پسر باید هزینه را بپردازد و دختر جهیزیه را خریداری کند درواقع جهیزیه باید به انتخاب دختر باشد، اما عرف ما هم‌اکنون خرید جهیزیه توسط عروس را می‌پذیرد.

به گزارش ایسنا، در اغلب استان‌های کشور ما تهیه جهیزیه بر عهده دختران قرارگرفته است اما باید توجه کرد که عرف و عادت نمی‌تواند جایگزین قانون و شرع جامعه باشد؛ تهیه جهیزیه توسط دختر درواقع لطف و هدیه برای زندگی مشترک است که اغلب به آن توجهی نمی‌شود.

به  نظر می‌رسد زن ایرانی، ناخواسته و ناآگاهانه خود را درگیر معضلات تهیهٔ جهیزیه و آثار و پیامدهای طولانی‌مدت بعدازآن و قوانین نه‌چندان آسان استرداد جهیزیه در مواقع اختلاف کرده است، اگرچه هدف ما تغییر به‌یک‌باره عرف جامعه نیست اما می‌توان زنان را با حقوق اولیه خودشان آشنا کرد.

انتهای پیام

منبع:ایسنا