ماجرای کشف گور بانوی اشکانی چه بود؟

به گزارش ایسنا به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، رحمت عباس‌نژاد سرستی، سرپرست کاوش نجات‌بخشی گورستان وِلِم بهشهر درباره جزئیات این کاوش توضیح داد: در آبان ماه ۱۳۹۹ در جریان خاک‌برداری حین عملیات راهسازی و پل‌سازی در مجاورت روستای ولم و در محدوده سد گلورد، توسط پیمانکاران شرکت آب منطقه‌ای مازندران و سد گلورد نکا، این محوطه باستانی پدیدار شد. بررسی‌های اولیه نشان داده است این محوطه به دوره آهن متأخر (۸۰۰ تا ۵۵۰ ق. م) و دوره اشکانیان (۲۵۰ ق. م تا ۲۲۵ م) مربوط است.

دانشیار گروه باستان‌شناسی دانشگاه مازندران افزود: پس از توقف کار این پروژه راه‌سازی، برنامه کاوش نجات‌بخشی محوطه از طریق اداره کل میراث‌فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران به پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری ارائه شد و کاوش اضطراری این محوطه با مجوز ریاست پژوهشگاه آغاز شد و ادامه یافت.

عباس‌نژاد سرستی ادامه داد: کاوش نجات‌بخشی ولم با تشکیل هیأتی ۱۲ نفره متشکل از باستان‌شناسان و انسان‌شناسانی از اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی و دانشگاه‌های مازندران، تهران و کاشان پس از بررسی‌های ژئوفیزیک، عکس‌برداری‌های هوایی و نقشه‌برداری و با رعایت پروتکل‌های بهداشتی آغاز شد و این فصل از کاوش تا اواسط مردادماه ادامه خواهد یافت.

سرپرست کاوش نجات‌بخشی گورستان وِلِم بهشهر گفت: تاکنون طی انجام کاوش‌های باستان‌شناسی در محوطه ولم شهرستان بهشهر شواهد دوره‌های مختلفی شامل قطعات سفال‌ها و ابزارهای سنگی از دوره‌های مس ‌و سنگ، مفرغ و آهن به‌دست آمده که در میان این مواد فرهنگی، سفال‌های دوره چشمه‌علی قابل توجه بوده و بیانگر ارتباطات فرهنگی این منطقه با بخش‌های جنوبی البرز در فلات مرکزی ایران دست‌کم از هزاره پنجم قبل از میلاد است.

او در ادامه به کشف تدفین‌های دوره آهن به‌ویژه آهن ۳ و ۴ و گوردخمه‌های دوران اشکانی اشاره کرد و افزود: تدفین‌های دوره اشکانی که نسبت به دوره آهن، بیش‌ترین تعداد را شامل می‌شود، دارای ساختار دخمه‌ای و اغلب دارای یک فضای مستطیلی نامنتظم با کارکرد راهرواند که به سنگ‌چین قسمت ورودی دخمه و محل قرارگیری جسد ختم می‌شود، فضای داخلی دخمه‌ها مدور بوده و از دو بخش، اعم از سکوی تدفین و چاله هدایا تشکیل می‌شود.

این باستان‌شناس با بیان این‌که در گوردخمه‌های اشکانی، هدایای زیادی در کنار متوفیان نهاد شده است، اظهار کرد: اشیای تزیینی مکشوفه از گورهای اشکانی شاملِ ظروف سفالی در فرم‌ها، اندازه‌ها و رنگ‌های گوناگون، مهره‌هایی از جنس لاجورد، عقیق، خمیر شیشه و خمیر سنگ، اشیای زینتی مفرغی، آهنی و نقره‌ای نظیر دستبند، آویز، گوشواره، انگشترِ مُهر و پلاک، پلاک‌های مدور تزیینی و منقوش از جنس استخوان و بقایای جنگ‌افزار است.

او بیان کرد: در پایان این پروژه باستان‌شناسی، مجموعه فاخری از هدایای تدفینی دوره اشکانی در دست خواهیم داشت که پس از کشفیات محوطه وِستِمین در کیاسر ساری، کم‌نظیر و واجد اهمیت بالایی هستند.

سرپرست کاوش نجات‌بخشی گورستان وِلِم بهشهر در ادامه یکی از گوردخمه‌های جالب توجه این محوطه را بقایای تدفین و هدایای بانویی ۲۵ تا ۳۰ ساله دانست و گفت:  ۴۵ هدیه در کنار او نهاده شده است.

دانشیار گروه باستان‌شناسی دانشگاه مازندران با اشاره به این‌که پژوهش‌های انسان‌شناسی نیز هم‌راستا با سایر مطالعات باستان‌شناسی در محوطه ولم بهشهر آغاز شده و تا کنون حدود ۲۵ گور و اسکلت کامل و ناقص مورد کاوش قرار گرفته‌اند، گفت: تعداد یافته‌های استخوانی، کیفیت و سلامت بقایا با وجود رطوبت و ماهیت رسیِ خاک منطقه به گونه‌ای است که زمینه مطلوبی را برای تحقیقات انسان‌شناسی فیزیولوژیک در منطقه شمال کشور فراهم خواهند کرد.

این باستان‌شناس با بیان این‌که روی این بقایای استخوانی می‌توان مطالعات پایه آزمایشگاهی مقیاس بزرگ و مطالعاتی که به نمونه‌های کوچک نیاز دارند، انجام داد، اظهار کرد: در حال آماده‌سازی یکی از مجموعه‌های قابل توجه استخوانی در شمال کشور برای انجام مطالعات داخلی و خارجی هستیم.

به گفته او، استخوان‌های به‌دست آمده از درون بافت خاک آهکی محوطه برخلاف نمونه‌های قرارگرفته در خاک رس، از سلامت و استحکام بالایی برخوردارند و برای ما امکان آماده‌سازی نمونه‌های متعدد برای انجام مطالعات ژنتیک باستانی، ایزوتوپ‌های سنگین، دیرینه بافت‌شناسی، دیرینه آسیب‌شناسی و مطالعات گسترده روی بقایای دندانی را فراهم خواهند کرد.

وی با بیان این‌که در حال حاضر مجموعه‌ای از بقایای حدود ۲۵ تدفین را در دست داریم که دست‌کم ۱۰ مورد از آن‌ها، ظرفیت تمام مطالعات ذکرشده را دارا هستند، افزود: بقایای مکشوفه شامل تدفین‌های زنان، مردان و کودکانی است که بازه سنی آن‌ها از کم‌تر از یک سال تا در مواردی بیش از ۵۵ سال را در بر می‌گیرد.

عباس‌نژاد سرستی گفت: پیش‌بینی می‌شود که ادامه کاوش در گورستان وِلِم بهشهر در این فصل و همچنین در فصل‌های آینده، با مجموعه‌ای بسیار غنی‌تر همراه باشد و این گورستان باستانی و کشفیات آن را در جامعه علمی جهانی پرآوازه کند.

او همچنین یادآور شد: این کاوش بر اساس تفاهم‌نامه همکاری بین دانشگاه مازندران و پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و با همکاری اداره کل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری مازندران و شرکت آب منطقه‌ای مازندران در حال انجام است.

روستای وِلِم از توابع بخش مرکزی شهرستان بهشهر در بخش هزارجریب در شرق استان مازندران و در ارتفاع ۸۴۰ متری از سطح آب‌های آزاد قرار گرفته است.

انتهای پیام

منبع:ایسنا