نگاهی به اِشکال‌های گفتاری و نوشتاری امروز

بدین منظور بر آن شدیم تا برخی اشکال‌های رایج امروزی را که در گفتار و نوشتار مردم، فراوان دیده و شنیده می‌شود، یادآوری و اصلاح کنیم تا شاید بتوانیم در راه درست خواندن و درست نوشتن واژه‌ها، اصطلاح‌ها، عبارت‌ها و درنهایت برای پاسداشت زبان فارسی قدمی برداریم.

اِن شاءَ اللّه/ اِنشاءَاللّه

(اِن) در زبان عربی، حرف شرط است به معنی (اگر)؛ (شاءَ) فعل ماضی است و به همراه حرف شرط، معنی (بخواهد) دارد. بنابراین حرف (اِن) باید جدا نوشته شود. اِن شاءَ اللّه یعنی اگر خداوند بخواهد. این جملهٔ عربی در زبان فارسی مانند قید در ابتدای جمله‌ها می‌آید و بیشتر بیانگر مفاهیم مثبت و خواستنی است. مثال: اِن شاءَ اللّه امسال فلانی استخدام می‌شود. گاهی (اِن) را پیوسته می‌نویسند: (اِنشاءَ اللّه)؛ که نادرست است.

اِنعام داد/ اَنعام داد

اِنعام به کسر همزه، در عربی مصدر باب اِفعال است، یعنی بخشیدن، بخشش کردن، هدیه کردن، بخشش و هدیه. امّا اَنعام به فتح همزه، جمع (نَعَم) است یعنی چارپایان. معمولاً در زبان مردم (اَنعام) بیشتر نهادینه شده تا (اِنعام) مثال: فلانی به ما اِنعام داد یعنی پاداش و هدیه داد؛ نه این که به ما اَنعام داد.

حرف (ب)

باتری/ باطری

باتری، واژهٔ فرانسوی است؛ (batterie) به پیشنهاد اُدبا، واژه‌های بیگانه که یکی ازحروفشان صدای (ت) دارد با حرف (ت) نوشته می‌شوند، نه با (ط). گاهی آن را با (ط) می‌نویسند؛ (باطری) بهتراست به شکل (باتری) نوشته شود.

باران رحمت

ترکیب (بارانِ رحمت) ترکیب اضافی است (مُضاف و مُضافٌ اِ لَیه) و اضافهٔ تشبیهی هم هست. باران، مشبّه است و رحمت، مشبّهً بِه. یعنی رحمت حق به باران مانند شده است. مثال‌های دیگر از این دست: زنجیرِ زلف، چراغِ دانش، سروِ قامت، مرواریدِ دندان، نرگسِ چشم و…

متأسفانه برخی مردم از جمله گویندگان و مجریان صدا و سیما در یک روز بارانی که باران در حال بارش است، می‌گویند: خوب، باران رحمت هم که دارد می‌بارد… . درصورتی که در ترکیب (باران رحمت) چیزی که در درجهٔ اول اهمیّت است و دربارهٔ آن، سخن گفته می‌شود، رحمت خداست. نکتهٔ بعدی این است که این رحمت، به باران تشبیه شده است. در این ترکیب، رحمت خداوند، موردتوجّه است، نه باران. جناب سعدی می‌گوید: باران رحمت بیحسابش همه را رسیده و… یعنی رحمت حق که مانند باران است و بیحساب است،… با این توضیح به جای جملهٔ: باران رحمت هم که می‌بارد، بهتراست بگوییم: خدارا شکر باران دارد می‌بارد، یا؛ عجب باران لطیفی می‌بارد، یا؛ چه باران قشنگی!

انتهای پیام

منبع:ایسنا