پیشگیری از نابینایی سالمندان با داروی اچ آی وی

به نقل از فری تینک، وقتی بیماری همه‌گیر آغاز شد، هیچ داروی تایید شده‌ای برای درمان کووید-۱۹ وجود نداشت و تولید داروهای آن از ابتدا زمان‌بر بود؛ زمانی که موجب مرگ بسیاری از بیماران شد، بنابراین، پزشکان با تجویز داروهای تایید شده بدون برچسب درمانی بیماری کووید-۱۹ با دارویی که داشتند، دست‌به‌کار شدند. این منجر به کشف اولین داروی ویروس کرونا و نجات جان انسان شد؛ یک استروئید رایج که از دهه‌ها قبل در بازار وجود داشت. بااین‌وجود تغییر کاربردی دارو با بیماری همه‌گیر آغاز نشد. محققان به‌طور فزاینده‌ای در حال مطالعه داروهای موجود و تاثیر آن‌ها بر درمان بیماری‌های دیگر هستند. این روش، سریع‌تر و ارزان‌تر از تولید داروی جدید است، اما نتیجه یکسان است.

اکنون، محققان دستیابی به موفقیت بالقوه دیگری را در مورد تغییر کاربردی دارو ایجاد کرده‌اند؛ داروهای تولیدشده برای درمان اچ آی وی ممکن است بتوانند یک بیماری لاعلاج آسیب بینایی به نام تحلیل خشک ماکولا را درمان کنند.

تخریب ماکولای خشک (تباهی لکه زرد)

تباهی لکه زرد وابسته به سن، شایع‌ترین علت از دست دادن بینایی در افراد بالای ۵۰ سال است. این بیماری به دو شکل مرطوب و خشک وجود دارد و درحالی‌که فرم خشک جدی نیست، اما بسیار شایع‌تر است، بیش از ۲۰۰ میلیون نفر در سراسر جهان را تحت تاثیر قرار داده است. در مرحله پیشرفته خود که به‌عنوان «خشکی جغرافیایی» شناخته می‌شود، تباهی لکه زرد باعث ایجاد لکه‌های کور در بینایی فرد می‌شود. سپس می‌تواند تا جایی پیشرفت کند که دید مرکزی افراد به‌طور کامل از بین برود. آنان هنوز هم می‌توانند چیزهایی را در دید محیطی خود ببینند، اما نه آنچه به‌طور مستقیم در دیدشان است و این می‌تواند مانع از توانایی آنان در رانندگی، خواندن، کار کردن و حتی به‌تنهایی زندگی کردن شود.

در حال حاضر، هیچ درمانی یا دارویی برای تخریب ماکولای خشک ارائه نشده است، اما اکنون، یک گروه بین‌المللی از دانشمندان تحقیقی را انجام داده‌اند که نشان می‌دهد دارویی که برای درمان اچ آی وی (HIV) استفاده می‌شود، می‌تواند کمک‌کننده باشد.

دی ان ای (DNA) ناخواسته

برخی از دی ان ای موجود در سلول‌های ما حاوی دستورالعمل‌هایی برای ساخت پروتئین‌هایی هستند که تمام عملکردهای بدن ما را کنترل می‌کنند. اما بیشتر دی ان ای ناخواسته هستند.

افرادی که داروهای اچ آی وی (HIV) مصرف می‌کنند ۴۰ درصد کمتر در معرض تخریب ماکولای خشک (تباهی لکه زرد) هستند.

«دی ان ای ناخواسته» اصطلاحی است که برای توصیف دی ان ای غیر رمزگذار استفاده می‌شود، یعنی نوعی که به سلول‌های ما دستور نمی‌دهد، پروتئین بسازند و به‌تازگی محققان شروع به کشف این کرده‌اند که این دی ان ای به‌راستی چه‌کاری انجام می‌دهد.

در سال ۲۰۱۱، گروه تحقیقاتی کشف کردند که تجمع یک نوع DNA ناخواسته (به نام Alu) در سلول‌های اطراف شبکیه به تخریب ماکولای خشک کمک می‌کند. این تجمع در خارج از هسته سلول‌ها، در منطقه‌ای به نام سیتوپلاسم اتفاق می‌افتد.

چندین بیماری به وجود دی ان ای در سیتوپلاسم مرتبط بوده است، بنابراین محققان فکر کردند که آیا ممکن است تغییر کاربردی یک دارو برای آن بیماری‌ها، تخریب ماکولای خشک را درمان کند.

تغییر کاربردی دارو

یک نوع دارو به نام بازدارنده‌های نوکلئوزید معکوس ترانس کریپتاز (NRTI) توجه محققان را جلب کرد. این داروها که برای استفاده به‌عنوان درمان اچ آی وی تایید شده‌اند، همچنین برای جلوگیری از تکثیر DNA Alu شناخته‌شده‌اند.

در سال ۲۰۱۴، محققان NRTI ها را در موش‌هایی با علائم تخریب ماکولا آزمایش کردند و دریافتند که این داروها می‌توانند حیوانات را به‌طور موثری درمان کنند. اما، به‌طور شگفت‌آور، نه به خاطر این‌که روی DNA Alu تاثیر می‌گذارد، بلکه به دلیل  این‌که گروهی از پروتئین‌ها به نام اینفلامازوم (فعال‌کننده مسیر التهابی) را مسدود می‌کنند.

محققان برای جدیدترین مطالعه خود، پایگاه‌های بیمه درمانی را بررسی کردند که حاوی داده‌های بیش از ۱۰۰ میلیون بیمار جمع‌آوری‌شده طی دو دهه بود تا ببیند آیا بین استفاده از NRTI و تخریب ماکولای خشک در افراد ارتباطی وجود دارد یا خیر.

از این بررسی، آنان دریافتند که افرادی که این داروها را مصرف می‌کنند، حدود ۴۰ درصد کمتر از افراد مشابهی که از این داروها استفاده نمی‌کنند، به بیماری کم بینایی مبتلا می‌شوند.

شایان ذکر است، یک مطالعه مشاهده‌ای مانند این تحقیق، رابطه علت و معلولی را ثابت نمی‌کند، زیرا افرادی که این داروها را مصرف می‌کنند از جهات مختلفی که محققان نمی‌توانند ببینند یا کنترل کنند متفاوت هستند. اما نتایج این تحقیق همراه بامطالعه روی موش‌ها، بسیار امیدوارکننده به نظر می‌رسد.

محققان اکنون امیدوارند که آزمایش‌ها بالینی را برای آزمایش توانایی NRTI ها و مشتقات ایمن آن‌ها (Kamuvudines) در درمان تخریب ماکولای خشک انجام دهند. محققان معتقدند، داروهای HIV نیز می‌توانند به درمان دیگر بیماری‌های مرتبط با اینفلامازوم نیز کمک کنند.

محقق جیا کریشنا امباتی در بیانیه مطبوعاتی گفت: «ما معتقدیم Kamuvudines ممکن است در برابر تعداد زیادی از بیماری‌های تخریب‌کننده شایع شامل فعال شدن اینفلامازوم، مانند مولتیپل اسکلروزیس، آلزایمر و دیابت نوع ۲ موثر باشد.»

ازآنجاکه NRTI ها قبل از این، یک‌بار مراحل توسعه را طی کرده‌اند، تصویب آن‌ها برای درمان تخریب ماکولای خشک  در افراد به مدت طولانی یا به همان میزان هزینه نیاز ندارد.

محققان  پس از مطالعه روی موش‌ها اظهار کردند: «اگر امروز یک آزمایش را شروع کردیم، و NRTI در درمان (تخریب ماکولای وابسته به سن) موثر بود، می‌توان این دارو را  برای استفاده در کمتر از مدت ۲ تا سه سال، با کمتر از ۱۰ میلیون دلار هزینه تایید کرد.»

نتایج این تحقیق در مجله PNAS منتشرشده است.

انتهای پیام

منبع:ایسنا