تأثیر سالخوردگی نیروی کار بر وضعیت کشاورزی

به گزارش ایسنا، بخـش کشـاورزی بـه دلیـل نقـش و اهمیتـی کـه در تأمین غذای بخـش عظیمـی از جمعیـت کشـور و نیـز فراهـم آوردن مـواد اولیـه بسـیاری از صنایـع دارد، همـواره مـورد توجـه دولـت و مسئولان بـوده اسـت. بدیهـی اسـت کـه بـرای گسـترش و توسـعه بخـش کشـاورزی به‌عنوان یکـی از محورهـای توسـعه اقتصـادی و اجتماعـی کشـور، بـه مجموعه‌ای از نیروهـای خـلاق، آموزش پذیر، ریسک‌پذیر، پویــا و شــاداب نیــاز اســت. ایــن ویژگی‌ها نیــز اغلــب در جوانــان وجــود دارد و به‌طور معمــول جوانــان آمادگــی بیشــتری بــرای انتقــال ایــن ویژگــی بــه درون یــک مجموعــه را دارنــد.

بنا بر متون پژوهشی، اهمیــت نیــروی کار انســانی، از دیربــاز مــورد توجــه اقتصاددانــان بــوده و بــا گذشــت زمان‌بر اهمیــت آن افـزوده شـده اسـت. نگاهـی بـه تاریـخ نظریه‌پردازی دربـاره رشـد نشـان می‌دهد الگوهـای رشـد، انباشـت سرمایه‌های فیزیکـی را به‌عنوان کلیـد توسـعه معرفـی کرده‌اند. امـروزه کشـوری قـادر بـه بهره‌گیری از ظرفیت‌های مــادی اســت کــه انسان‌ها را بــه ســرمایه انســانی تبدیــل کنــد. بنابرایــن، جمعیــت انســانی بســتری اســت کــه برمبنــای آن، ســرمایه انســانی متراکــم می‌شود و درنهایــت، توسـعه را بـه همـراه می‌آورد. ایــن در حالــی اســت کــه جمعیــت شــاغل در بخــش کشــاورزی بــه ســالخوردگی رفته و طــی سال‌های اخیـر میانگیـن سـنی شاغلان ایـن بخـش هـم در مقایسـه بـا سال‌های گذشـته و هـم در مقایسـه بـا دو بخش‌های صنعـت و خدمـات، به‌طور مرتـب افزایـش یافتـه اسـت.

این موضوع را تیمی سه‌نفره از پژوهشگران دانشگاه تبریز و دانشگاه تهران مورد توجه قرار داده و در خصوص آن پژوهشی را انجام داده اند. در این پژوهش، تأثیر سالخوردگی نیروی کار بر کارایی فنی بخش کشاورزی ایران بررسی شده است.

در این مطالعه، پژوهشگران فوق از داده‌های ۳۲ استان کشور در سال‌های ۱۳۸۲ و ۱۳۹۲ و همچنین روش تحلیل خاص موسوم به تحلیل مرزی تصادفی استفاده کرده‌اند.

نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که سالخوردگی نیروی کار، تأثیر منفی بر کارایی در بخش کشاورزی دارد و باید سیاست‌هایی اتخاذ کرد که ساختار سنی بخش کشاورزی جوان‌تر شود. علاوه بر این، نتایج نشان داد که آموزش در مورد حرفه‌های کشاورزی در بهبود بهره‌وری تولید مفید است.

دراین‌باره محسن صالحی کمرودی، محقق دانشگاه تبریز و همکارانش می‌گویند: «نتایـج بررسی‌های ما نشـان داد کـه سـالخوردگی نیـروی کار، عــدم کارآیــی تولیــد را افزایــش می‌دهد و از سوی دیگر، آمــوزش در مــورد حرفه‌های کشـاورزی در بهبـود بهره‌وری تولیـد مفیـد اسـت. درنتیجه، بخـش دولتـی بـرای تشـویق و همچنیـن پـرورش جوانـان تازه‌وارد بـه بخـش کشـاورزی بایـد سیاست‌هایی اتخـاذ کنـد تـا آن‌ها را بــه کشــاورزانی بــا دانــش تبدیــل کنــد».

به گفته آن‌ها، «مواردی همچون اعطــای کمک‌هزینه تحصیلــی بــه افــرادی کــه در دانشگاه‌ها تحصیــل می‌کنند، یــا ارائــه آموزش‌های کشــاورزی و تعلیمــات عملیاتــی بــرای کشــاورزان جــوان کــه علاقه‌مند بــه کشــاورزی پیشــرفته یــا شــغل کشــاورزی هســتند می‌تواند در این راستا مفید واقع گردد».

بر اساس اطلاعات این پژوهش، پیــر شــدن نیـروی کار روسـتایی تـا حـدی ناشـی از مهاجـرت روسـتایی و شـهری اسـت و عوامـل سـاختاری و سیاســی، می‌تواند خــروج جوانــان از مناطــق روســتایی را تشــدید کنــد. اما اگــر سیاست‌های بهتــری در خصوص زمیــن و تثبیــت مزرعــه اجرا شود، ممکــن اســت کارگــران جــوان کمتــر مهاجــرت کننــد.

به اعتقاد صالحی کمرودی و همکارانش، «کشــاورزی می‌تواند در مقیــاسی اجــرا شــود کــه ســطح درآمــد خانــوار بــا آنچــه کــه از اشــتغال غیــر کشــاورزی حاصــل می‌شود، قابــل مقایســه بوده و همچنیـن امـکان تقسـیم زمیـن بیـن کشـاورزان مسـن و کشـاورزان جـوان فراهم باشـد. اضافه بر این، دسترسـی بــه اعتبــارات بــرای خانوارهــای روســتایی نیــز می‌تواند ســودمند باشــد، به‌ویژه اگــر اعتبــار و محدودیت‌های نقــدی عوامــل مؤثر در مهاجــرت باشــند».

این یافته‌های پژوهشی در فصل‌نامه «جمعیت» وابسته به دفتر آمار و اطلاعات جمعیت سازمان ثبت احوال کشور منتشر شده‌اند.

منبع:ایسنا