ظرفیت گردشگری زیارت سایر فرقه‌ها در مشهد مغفول مانده است

رضا سلیمان‌نوری در سمپوزیوم ملی یک صد سال گردشگری ایران که پیرامون سیر تاریخی گردشگری فرهنگی، زیارتی، طبیعت‌گردی و ورزشی به صورت وبینار برگزار شد، اظهار کرد: گردشگری زیارتی نوعی از گردشگری است که به پیش از اسلام باز می‌گردد. اولین اشاره رسمی در سفرنامه‌های ثبت شده، ماجرای سفر قیصر روم از قسطنطنیه به بیت‌المقدس در واکنش به پیروزی مقابل ایرانیان است که قیصر روم نذر می‌کند در صورت پیروزی مقابل ایران، فاصله قسطنطنیه تا بیت‌المقدس را پیاده طی کند.

وی افزود: زیارت در تمام ادیان الهی و غیرالهی جایگاه خاصی دارد و در تک تک ادیان، مکان‌های مقدسی برای زیارت در چارچوب زندگی دینی قرار گرفته و معمولا نیز ایامی را به عنوان روزهای زیارتی دارند که به این مقوله می‌پردازند. ما مسلمانان نیز از گذشته تا کنون زیارت داشته و داریم. در نمونه بارز آن می‌توان به سفر پیامبر پیش از بعثت، به سوریه اشاره کرد که در میانه راه به زیارت قبر پدرش مشرف شده است.

تاریخچه گردشگری زیارت در ایران به چه زمانی بازمی‌گردد؟

عضو انجمن توسعه گردشگری چهارباغ خراسان در خصوص گردشگری زیارت و زیارت مذهبی در ایران گفت: بر اساس اسنادی که در اختیار داریم، نخستین زیارت دسته‌جمعی بزرگی که انجام شده در دوره آل‌بویه رخ داده و علاء‌الدوله فاصله کوفه تا نجف را پیاده طی کرده است. پس از آن این مسئله ادامه پیدا می‌کند و با توجه به تغییرات حکومت میان اهل سنت و تشیع این موضوع تا دوران صفوی کمرنگ  و پررنگ می‌شود. در دوران صفوی شاهد دو سفر پیاده شاه عباس از اصفهان به مشهد هستیم که در این دو سفر شاه عباس به نوعی تلاش می‌کند مشهد را جایگزین عتبات عالیات کند.

سیلمان‌نوری با اشاره به روایت‌های سفرهای زیارتی خاطرنشان کرد: در دوران پس از شاه عباس سفرهای زیارتی بسیاری را داشته‌ایم و هرچه از آن زمان گذشته سفرهای زیارتی ایرانیان نیز قوی‌تر شده است. آیت‌الله سید محمود شاهرودی بزرگ، ۲۶۰ مرتبه سفر پیاده حد فاصله نجف تا کربلا را طی کرده و دو بار تا مشهد نیز پیاده آمده که در خصوص سفرهای زیارتی رکوردی به خود اختصاص داده است. ناصرالدین شاه نیز مقطعی دروازه شهر مشهد تا حرم امام رضا(ع) را به عنوان سفر زیارتی طی کرده است.

وی گفت: سنت سفر زیارتی پیاده به مشهد سال‌ها در دوران رضاشاهی و پهلوی از قلم می‌افتد و فراموش شده تا اینکه از اوایل دهه ۷۰ سفر زائران پیاده به مشهد با سفر مردم نیشابور و شهرهای اطراف مشهد آغاز می‌شود و تا کنون ادامه پیدا می‌کند. اگر ایام کرونایی را کنار بگذاریم، در ایام دهه آخر صفر بزرگترین سفرهای پیاده داخل کشور را به عنوان زیارت پیاده به مشهد داریم که زائران از شهرهای تهران و یزد به صورت پیاده به مشهد سفر می‌کنند.

عضو انجمن توسعه گردشگری چهارباغ خراسان تصریح کرد: کنار این زیارت پیاده به مشهد نوآوری‌هایی نیز داریم که می‌توان به زیارت دوچرخه‌سواران از قم به مشهد که از سال ۹۲ آغاز شده و هر ساله انجام می‌شود و زیارت دونده‌های جاده ولایت (مسیر شلمچه تا مشهد) که از سال ۹۱ در روز ولادت امام رضا(ع) صورت می‌گیرد، اشاره کرد.

سلیمان‌نوری با اشاره به سایر ظرفیت‌های اقامتی شهر مشهد در گذشته گفت: در کنار مسافرخانه‌ها و هتل‌ها اگر به عقب بازگردیم، خانه‌زوارها، حسینیه‌ها و کاروان‌سراهای اقامتی مشهد را داشته‌ایم. اگر به بافت مشهد در دوران صفویه و قاجار رجوع کنیم چیزی به اسم مسافرخانه و هتل نداشته‌ایم اما وقتی از دروازه پایین‌خیابان مشهد وارد می‌شده‌ایم، در دو سوی خیابان کاروان‌سراهایی وجود داشت که علاوه بر فضایی برای بارانداز کاروان‌ها، فضایی برای استراحت و اقامت زوار فراهم بوده که نقش مسافرخانه و هتل‌ها را بازی کرده است.

وی ادامه داد: کاروان‌سراها فقط به مشهدی‌ها اختصاص داشته است. کاروان‌سراها مربوط به یک طائفه‌ای خاص بوده که در مشهد زمینی خریده و کاروان‌سرایی ایجاد کرده‌اند تا وقتی اهالی آن طائفه به مشهد می‌آمدند مشکلی برای اقامت نداشته باشند.

حسینیه‌های مشهد کاربرد جدیدی در اقامت‌گاه‌ها ایجاد کرده‌اند

عضو انجمن توسعه گردشگری چهارباغ خراسان بیان کرد: در مشهد پدیده حسینیه‌های اقامتی را داریم که در هیچ منطقه از کشور به مشابه مشهد وجود ندارد. هرچند برابر با چارچوب ذهنی و نام آن قرار است کاربرد مذهبی داشته باشد، اما این‌ها کاربرد اقامتی بسیار بالایی دارد و کاربرد جدیدی در اقامت‌گاه‌های مشهد ایجاد کرده که وقتی می‌خواهیم اقامت‌گاه‌های مشهد را تقسیم‌بندی کنیم باید به این حسینیه‌ها نیز توجه داشته باشیم.

سلیمان‌نوری عنوان کرد: درست است که با وجود امام رضا(ع) در مشهد یک بعد بزرگ گردشگری زیارتی را در کشور دارا هستیم، اما برای سایر گروه‌های قومی و مذهبی موجود در کشور ظرفیت‌های گردشگری زیارتی خوبی در مشهد و خراسان رضوی داریم که می‌تواند مورد توجه قرار گیرد. برای مثال می‌توان به مزار امام زاده یحیی‎‌بن‌زید در میامی که بزرگترین شخصیت دینی شیعیان چهار امامی در ایران است اشاره کرد و اینکه هنوز افرادی برای زیارت به این مکان مشرف می‌شوند و فعالیت‌هایی دارند خود قابل توجه است.

وی افزود: در کنار این موضوع میزبان قبور عرفا در مشهد و حاشیه شهر مشهد مانند گنبد سبز، مزار ویرانی، بوعلی فارمدی و امثال آن که حداقل ۱۵ مورد از چهره‌های عرفانی شناخته‌ شده در سطح ایران و جهان هستیم. اینها ظرفیت‌های بزرگی هستند که هر کدام مختص فرقه و گرایش خاصی از عرفان، تشیع و اهل سنت هستند.

عضو انجمن توسعه گردشگری چهارباغ خراسان گفت: خراسان رضوی و مشهد به غیر از وجود امام رضا(ع) در بعد گردشگری زیارت، ظرفیت‌های دیگری مختص سایر فرقه‌ها و گرایش‌های خاص دیگری دارد که متاسفانه مغفول مانده که اگر روی آنان کار شود می‌توان جنبه گردشگری زیارت مشهد را افزایش داد.

سلیمان‌نوری اضافه کرد: خراسان تنها فضایی در کشور است که تمام گونه‌های گردشگری فرهنگی را در خود پذیرا است. با حضور در مشهد و اطراف مشهد می‌توان گردشگری میراثی، هنری، خلاق، روستایی، شهری، عشایری، قومی و عامه‌پسند در یک بازه زمانی چند روزه را تجربه کرد و با آنان آشنا شد.

وی با اشاره به ظرفیت موزه‌ بزرگ خراسان و سایر موزه‌های مشهد یادآور شد: موزه بزرگ خراسان آنقدر ظرفیت ارزشمندی دارد که اگر کسی به مشهد بیاید و از این موزه بازدیدی نداشته باشد، مانند این است که مشهد نیامده است. در کنار آن می‌توان به ظرفیت موزه آستان قدس، موزه نادری و موزه توس که در مشهد قرار دارند اشاره کرد که اگر یک گردشگر برای موزه‌گردی به مشهد بیاید، می‌تواند چند روز فقط در موزه‌های مشهد بازدید داشته باشد.

آرامستان‌گردی یکی از انواع جدید گردشگری، کمتر مورد شناسایی قرار گرفته است

وی در خصوص آرامستان‌گردی عنوان کرد: آرامستان‌های مشهد ظرفیت‌های بسیار بالایی دارند. آرامستان‌گردی یکی از انواع جدید گردشگری در کشور است که کمتر مورد شناسایی قرار گرفته است. اگر یک روز کامل را در خواجه‌ربیع مشهد که یک آرامستان درجه سه محسوب می‌شود وقت بگذارید، می‌توانید با شخصیت‌های بزرگ که در این مجموعه به خاک سپرده‌ شده‌اند، آشنا شوید.

عضو انجمن توسعه گردشگری چهارباغ خراسان گفت: در شهری همچون مشهد که زیارت اولویت قلمداد شده اما در کنار آن فضاهای گردشگری فرهنگی، طبیعت‌گردی و ورزشی خوبی نیز وجود دارد که بسیار قابل توجه است. امیدوارم در سمپوزیوم‌های آتی به صورت جزئی به هریک از توانایی‌های گردشگری مشهد پرداخته شود که چه توانایی‌هایی در مشهد و خراسان وجود دارد و به جای هزینه‌کردن برای سفر به ترکیه، امارت و ارمنستان می‌توان با هزینه‌ای کمتر خراسان و مشهدگردی داشت.

انتهای پیام

منبع:ایسنا